DOĞAL DOĞUM, AKTİF DOĞUM, LAMAZE, HYPNOBİRTHİNG

      'Aktif Doğum' felsefesinin önderi Janet Balaskas'ın İstanbul Doğum Akademisi ile ortaklaşa düzenledikleri eğitimlere katılarak 'Aktif Doğum Eğitmeni' ve Lamazenin de tanıdığı ' Doğal Doğum' sertifikalarımı aldım. Son toplantıda Janet'i ve felsefesini yakından tanıma fırsatım oldu.
       Janet Balaskas yaklaşık 25 yıl kadar önce 6000 kadar kadınla bir protesto yürüyüşü yapmış ve Aktif Doğum Hareketinin önderliğini yapmıştır. Yatarak Doğum yapmak istemeyen, doğumda aktif olmak, hareketli olmak isteyen kadınlar kendilerini yatağa bağlayarak doğum süresi boyunca aç bırakan, hareketsiz bırakan ve korkuların yönettiği doğum anlayışına karşı bir mücadele başlattılar. Aslında hiç de haksız sayılmazlardı.
       Doğum tamamen doğal ve yüzyıllardır güvenli bir şekilde nesillerin devamını sağlayan bir mekanizmadır. Ancak son yıllarda hızlı bir şekilde kadınların doğuma ve kendilerine olan güvenleri azalmıştır. Aynı şekilde biz hekimlerin ve özellikle de doğumda en önemli rolu oynayan ebelerin doğuma bakış açımızı tekrar gözden geçirme açısından ben Janet ' in Workshop' unu çok faydalı buldum ve doğumla ilgilenen tüm ebe ve doktorlara tavsiye ederim.
       Lamaze, Aktif Doğum, Doğal doğum, Hypnobirthing... Adı ne olursa olsun temeli kadının doğasında var olan gücü kullanarak doğal bir şekilde doğum yapmasını kolaylaştırabilecek her türlü felsefeyi canı gönülden destekliyorum.Yıllar önce Ülkemizde ilk kez doğuma Hazırlık Sınıfı Eğitmenliği Sertifika programı açıldığında çok mutlu olmuştum. O günkü kurs Prof Dr. Oktay Kadayıfçı ve Prof. Dr. Hülya Okumuş tarafından düzenlenmişti ve kadınların doğuma hazırlanmalarının ( hem psikolojik, hem fiziksel) ne kadar önemli olduğunu anlamamı sağlamıştı. Yıllar sonra Dr Hakan Çoker ve Psikolog Neşe Karabekir de aynı amaçla çalışmalar başlatınca onları da takip etmeye başladım. Doğal doğuma ve Aktif doğuma veya Lamaze kursları ile hazırlanılan doğumlara olan inancım Janetle tanışınca daha da arttı. Ve bazı temel yoga, pilates hareketleri yanında bebeğe odaklanma sağlandığında doğum dalgaları ile başedebilme ( ki Janet doğum kasılmalarını denizde dalgaya karşı yüzmek olarak tanımlıyor) çok daha kolay hale gelmekte.
        Bunları en iyi Janet anlattığı için buradan sonraki sözler onun kendi tanımlarıdır ve kitabından ve sitesinden Dr. Hakan Çoker' in de çabalarıyla derlenmiştir: Aktif bir doğum nedir? Aktif doğum ilk olarak Janet Balaskas tarafından tanımlanan bir terim ve bir felsefedir. Doğum yeni bir şey değildir. kadının kendi içgüdülerini ve vücudunun fizyolojik mantığını izlemesi doğum için yeterlidir. Aktif bir doğum içgüdüseldir Aktif doğum aklın bir tutumudur.Tamamen sizin isteğinizle ve belirlemenizle gerçekleşen, vücudunuzu istediğiniz gibi kullanmada ve onun isteklerini/arzularını izlemede tam özgürlüğünüzün olduğu doğal ve spontan/kendiliğinden bir doğumu içerir. Doğal fonksiyonun, doğum sürecinin istem dışı doğasının ve de vücudunuza uygun bir şekilde pozisyon verilmesinin kabul edilmesini ve ona güvenilmesini içerir2. Aktif doğum pasif bir loğusalıktan/bağımlılıktan/tutsaklıktan daha konforlu, güvenli ve daha etkindir. Bu eylem birçok bilimsel çalışma tarafından desteklenmektedir2. Aktif bir doğuma karar verirken siz doğum yapan birisi, bir anne ve bir kadın olarak temel gücünüzü yenilemelisiniz. Siz bebeğinize olası en iyi yaşam başlangıcını ve rahimden dünyaya güvenli bir geçiş vermiş olacaksınız. Olağandışı bir zorluk veya komplikasyon ortaya çıkarsa, siz elinizden gelenin en iyisini yaptığınızı bilerek ve bunun sizin seçiminiz olduğunu ve girişimin gerçekten gerekli olduğunu da bilerek modern obstetrik bakımın güvenlik ağını kullanma konusunda serbest olacaksınız. Bu sayede, en zor doğum bile pozitif bir deneyim olabilir2.  Aktif doğumun yararları  Eğer siz serbestçe hareket edebiliyorsanız ve eylemde ayakta durma, yürüme, dizüstü durma, oturma veya çömelme gibi konforlu, desteklenen, dik pozisyonları seçerseniz, birçok önemli avantajlar bulunmaktadır.
     
         Dik durmanın avantajları
*      Yer çekimi uterus kasılmalarına ve aşağı doğru indirme eforlarına yardımcı olmaktadır. Dik olduğunda annenin vücudu yerçekiminin aşağı doğru çekmesiyle uyum içindedir. Uzanmış olduğunda onun bebeği dışarı çıkartmak için istemsiz eforları engellenir; o bebeği yukarı doğru itmek için kaslarını daha güçlü germek zorundadır ve onun forseps veya vakum ekstraksiyonu yardımına ihtiyaç duyma olasılığı çok yüksektir. *      Uterusun çok az gücüne gerek duyulur. Uterus kasılma sırasında öne doğru yükseldiğinden, anne öne doğru eğilerek uterusun dirençle karşılaşmadan çalışması için yardımcı olur. Eğer o sırtüstü yatarsa uterus daha güçlü ve daha az efektif çalışmak zorunda kalır.
*      Anne dik pozisyondayken bebeğin başının annenin pelvisine girmesi daha kolaydır ve yer çekimi ile ilişkili olarak bebeğe pelvik kanaldan en iyi inme açısını sağlar.
*      Plasental dolaşım daha iyidir. Bu da bebeğe oksijenin daha iyi sağlanmasına neden olur. *      Pelvis ve uterusu besleyen sinirler spinal kordonun alt kısmından çıkarlar ve sakrumdan geçerek girerler. Eğer sinirler üzerine direkt bir bası olmazsa, daha az ağrı hissedilir.
*      Anne dik pozisyonda olduğu sürece pelvik eklemler serbestçe genişlemek, hareket etmek ve bebeğin inen başına uyum sağlamak için özgürdürler!. Kuyruk sokumu bebek çıkarken pelvisin çıkışını genişletmek için geriye doğru dönecek şekilde tasarlanmıştır. Bu birçok doğum eğitimi metodlarında kullanılan annenin kuyruk kemiği üzerine oturduğu klasik ıkınma (çömelip oturmak veya yarı yaslanma olarak da tanımlanan) pozisyonlarında mümkün değildir.
*      Anne dik pozisyonda olduğunda onun perineal dokuları dengeli bir şekilde genişler ve bebeğin çıkan başı çevresinde geriye doğru sıyrılır. Bu nedenle epizyotomiye olan ihtiyacı önemli ölçüde azaltır
         Özet olarak, aktif bir doğumun başlıca faydaları:
*      Daha az ağrı olur.
*      Eylem ve doğum sırasında bebeğinize daha fazla oksijen gider.
*      Daha efektif kontraksiyonlar oluşur.
*      Ikınmak daha kolaydır.
*      Daha düşük yırtılma riski vardır.
*      Doğumdan sonra siz ve bebeğiniz optimal kondisyondadır.
*      Bağlanma ve emzirme kolaylaştırılır

Gebeliğe Hazırlanma :
Bazı kadınlar, kendi başlarına kaldıklarında, içgüdüsel olarak eylemde ne yapılması gerektiğini bilirler, ancak izleyecek bir örneği olmayan çoğumuz içgüdülerimizin farkına varmak için değişik dik durma pozisyonlarını kullanma olasılıkları konusunda bilinçlendirilmeye ihtiyaç duyarız. Bu çok uygun ve konforlu pozisyonlarla hareketler sizin gebeliğiniz sırasında denenmesiyle kolayca yapılabilir. Yoga temelli egzersizler sağlıklı bir gebelik için doğru ve doğal vücut alışkanlıkları kültürü oluştururken, sizi eylem ve doğum için  kendi içgüdülerinize götürür.  

Evde veya hastanede aktif doğum
Size büyük olasılıkla hemen gebeliğinizin başlangıcında doğumunuzu gerçekleştireceğiniz yer sorulur ve sizin orijinal seçiminize bağlanıp kalmanız beklenir. Ancak, siz tüm konu hakkında veya sağlanabilecek seçenekler konusunda çok şey bilmeyeceğiniz için bu zamanda karar vermek her zaman kolay değildir. Siz o anda gebeliğin nasıl ilerleyeceğini, son seçiminizi neyin etkileyeceğini kesinlikle bilemezsiniz. Kadınlar, diğer memeliler gibi, genellikle gebeliğin sonlarına doğru ortaya çıkan güçlü bir yuva yapma içgüdüsüne sahiptirler. Bir kedinin yavruları gelmeden önce evde kendi köşesini nasıl seçiyorsa, tercih edebileceğiniz yerin özelliği konusunda bir fikriniz olsa da, sona yaklaşıncaya kadar nerede doğum yapmayı isteyeceğinizi bilemeyebilirsiniz. Doktorunuz veya ebeniz ile prenatal bakımıza başladığınızda, doğum için tüm seçeneklerinizi açık tutun. Bu arada olasılıkları inceleyin. Gebeliğinizin geri kalan kısmı için ebenizi değiştirmek veya yaklaşımını sevdiğiniz için size yakın olmayan bir hastaneyi seçmek isteyebilirsiniz. Eylem servisindeki genel yaklaşımı ve personelin eylem sırasındaki aktif doğumu ve bunun için dik pozisyonları destekleyip desteklemediğini incelemek amacıyla kendinizi bağlamadan önce düşündüğünüz bir hastaneyi ziyaret etmeniz önerilir. Doğumdan sonra ne olduğunu ve bebeğiniz ile birlikte eve gitmeden önce hastanede ne kadar kalmanız gerektiğini de inceleyin. Size sunulan diğer seçenekleri de incelemeyi de tercih edebilirsiniz. Unutmayın; siz her zaman fikrinizi değiştirme yetkisine sahipsiniz.

Doğumda her riski engellemek mümkün değildir. Her ne kadar bebeklerin çok büyük bir çoğunluğu güvenli bir şekilde doğsalar da, herhangi bir doğumun son aşaması her zaman belirsizdir. Beklenmedik komplikasyonlar gelişebilir, makineler bozulabilir; herhangi bir kişi yanlış bir şey yapabilir. En önemli şey tüm olasılıkları saptamak, önceliklerinizin ne olduğuna karar vermek ve sonra sizin için doğru olan seçimi yapmaktır. Sizin içgüdüsel duygularınız gerçekten önemlidir ve onlar gebeliğinizin sonlarına doğru çok daha güçlü olarak ortaya çıkacaklardır. 

Doğum Eylemi ve Doğum için Önerilen Pozisyonlar 

İlk evre 

Gezinmek/Yürümek veya Ayakta Durmak – Eylemi kısaltır ve kontraksiyonların etkinliğini artırır. İlk evrenin erken döneminde kontraksiyonlar sırasında hafif öne eğilerek yürümeyi deneyin. Destek için bir duvar kullanmak isteyebilirsiniz veya kontraksiyonlar sırasında sizin ağırlığınızın önemli bir kısmını destekleyen bir şeye asılabilirsiniz.

Çömelmek – Fizyolojik olarak eylem ve doğum için en etkin pozisyon. Çömelmek pelvisi açar, pelvisiniz en açık halindedir, yerçekimi yardım eder ve bebeğin başının servikse artan basıncı nedeniyle kontraksiyonlar şiddetlenmiştirBalaskas 1992. Çömelmenin sizi yormaması için kontraksiyonlar arasında bir sandalye, bir başka kişinin desteği, uygun bir yastık vb. kullanarak tamamen dinlenmeyi unutmayın.

Oturma – Dik durma, bir sandalyede, bir yatakta veya yerde. Kontraksiyonlar çömelmede olduğu kadar yoğun değildir ancak yerçekiminin yardımı gene vardır. Bazı kadınlar klozette oturmanın çok konforlu olduğunu belirtirler. O amniyotik sıvının damlaması için bir alan yaratır ve pelvik tabanı serbest bırakır. Ayrıca, klozette  oturma nedeniyle de kadına pelvik tabanını tamamen gevşetme olanağı verir.

Dizüstü Çökme – Çoğu kadın bu pozisyonu ilk evrenin son bölümünde en konforlu pozisyon olduğunu belirtmektedir. Geçişi içeren 6-10 cm genişleme vardır. Bu bir sandalyede ters oturularak, klozete, bir puf koltuğa veya bir yastıklar yığınına oturularak yapılabilir. Bazı kadınlar da diz çökerken bir çeşit sallanma veya ritmik hareketler yapmaktadırlar. Bu pozisyon annelerine büyük bir bel ağrısı problemine neden olan posterior(Yüzün öne baktığı duruş şekli) bebekler için de iyidir. Kalçaların şişkinliği bebeğin dönmesini destekler. 

Geçiş dönemi 

Dizüstü Çökme Diz-Gögüs – Bu pozisyon tam olarak dilate olmamış kadınlar için kullanışlıdır. Bu pozisyon bebeği öne doğru getirir ve serviksdeki basıncı azaltır. Kalçaların kasılma sırasındaki hareketleri birkaç kontraksiyondan sonra tam genişlemeyi sağlar.  

İkinci Evre 

Desteklenmiş Çömelme – Yer çekiminden optimum yararlanmayı sağlar, böylece bebeğin hızlı inmesi için en etkin pozisyondur. Bir veya iki yardımcı ya da bir sandalye kullanılabilir.

Dizüstü Çökme veya Diz dirsek pozisyonu– Eğer ikinci evre çok hızlıysa ideal bir pozisyondur. Eğer bebek posteriorsa bel ağrılarını hafifletebilir. Yan Uzanmak – Kuyruk kemiğinin serbestçe hareket etmesine olanak sağladığından doğum için kullanışlı bir pozisyon olabilir. Yerçekiminin yardım etmesine izin vermediği için ikinci evrenin yavaş olduğu durumlarda kullanılmamalıdır.  

Doğum Sonrası

Aktif bir doğum yapan çoğu kadın çok memnun kalmakta, doyuma ulaşmakta ve  fizyolojik bir doğum olsa da olmasa da kendileriyle gurur duymaktadırlar. Çok hızlı bir şekilde normale hayatlarına dönerler. Günün sonunda yeni bir bebeği dünyaya getirmek büyük bir kazanımdır ancak bunun gerçekleşmeye ihtiyacı vardır. Bununla birlikte, eğer doğum beklenilenden çok daha zor olduysa veya bazı komplikasyonlar oluştuysa, bazı kadınlar gerçeğin kendi beklentilerini karşılamaması nedeniyle hayal kırıklığı yaşamaktadırlar. Bazen bir doğumun ilerlemesini veya sonucunu etkilemeye bizim gücümüz yetmez. Bu gerçekleştiğinde, biraz hayal kırıklığı hissetmek kabul edilebilir bir duygudur. Bir süre bu doğal duyguların olması önemlidir, ancak bu çok uzun sürmemelidir.Sizin bebeğinize bakarken hissedeceğiniz heyecan ve arzular, bu düşüncelerin geride kalmasına neden olacaktır. Seyrek olarak bunun olmadığı durumlarda ne olduğunu anlamak için danışmanlık alma veya sorgulama gerekebilir. Doğum öngörülemez ve her zaman önceliklerinizi göz önünde bulundurmanız en iyisidir. Hiçbir zaman doğumun bebekten daha önemli olmasına izin vermeyin. Günün sonunda ne olursa olsun bizim için önemli olan anne ve bebeğin güvenliğidir. Doğumunuz zor ise, sizin doğumunuza katılanlar aktif bir doğumun büyüsünü sürdürmek için ellerinden gelenin en iyisini yapmayı deneyecekler ve gerektiğinde desteklenmiş dik pozisyon ile tıbbi bakımı önereceklerdir. Bir bebeğe sahip olmanın en güzel kısmı, doğumun bittiği ve sizin yeni bebeğinizi tanımaya başladığınız doğumdan sonraki ilk sihirli saatler ve günlerdir. Anne için, aktif bir doğum yapmış olmak çok güçlendirici olabilir. Çoğu kadın doğum sonrasında, hayatlarındaki en doyurucu ve ödüllendirici deneyim olduğunu hissederler. Doğumun etkileri geçip normale döndüğünüzde siz ve bebeğiniz aynı şekilde kendinizi çok iyi hissedeceksiniz. Coşku, heyecan ve elde ettiklerinizle gurur duymak için bir hakkınız olacak.

Önemli Öneriler Hastanede Doğum İçin

*Bir hastane doğumu aktif bir doğum olabilir

*Eylem başlamadan önce doktorunuzla ile birlikte ağrının giderilmesi, doğum için pozisyonlar, kordonun kesilmesi, plasentanın ayrılması ve Vit. K gibi konularla ilgili sizin tercihlerinizi belirten aktif bir doğum planı yazınız

*Gerçekten hastaneye gitmeniz gerektiğini hissedinceye kadar evde olun. Doğumun başlangıcında zaman tanıdık oyalayıcı şeylerle evde çok daha çabuk geçer.

*Hastaneye gittiğinizde, kendinizi evde gibi rahat hissedin! Deneyimi daha çok evdeymiş gibi yapmak için birlikte müzik/CD oynatıcısı, minderiniz veya battaniyeniz, kendiniz ve partneriniz için kuruyemiş ve içecekler, erken evrelerde partneriniz için oyalanacak bir şeyler (kitap, dergi, kart, bulmaca vb.) gibi bazı şeyleri götürün.

*Yatağa veya doğum odasına hapsedilmiş hissetmeyin. Sunulan her şeyden, özellikle eylemin erken döneminde oradaysanız (belki indüklendiğiniz için)yararlanmaya çalışın. Hastane alanında serbestçe dolaşın, kafeteryaya uğrayın, bekleme salonunda TV seyredin, koridorda aşağı-yukarı / sağa-sola gezinin (trabzanlar kontraksiyonlar sırasında dayanmalar için iyidir), banyoda vakit geçirin. *Hastaneye taşınabilir bir doğum havuzu getirebilirsiniz

*Doğum için hastanede kendi yuvanızı oluşturun, hastane yatağı sizin tek seçeneğiniz değil! Ebeye doğum topunu kullanıp kullanamayacağınızı veya bir şilteyi, yastığı veya puf minderini sofaya koyup koyamayacağınızı sorun. Işıkları loş ve odayı sıcak tutun. Sizi kimsenin rahatsız etmemesini isteyin.

*Bebek araba koltuğunu almayı unutmayın. Eğer her şey yolunda giderse, siz doğumdan sonra birkaç saat içinde eve gitmek isteyebilirsiniz.

Kaynaklar 1 Janet Balaskas 1991, New Active Birth 2 Janet Balaskas 1992,Active Birth, New Approach to Giving Birth 3 www.activebirthcentre.com